Teken en door teken overdraagbare ziekten:

Wat?

Teken zijn kleine, geleedpotige parasieten die behoren tot de spinachtigen. Ze leven van het bloed van gewervelde dieren. Aangezien teken niet kunnen springen of vliegen, wachten ze tot een geschikte gastheer langskomt en laten ze zich hierop vallen. Vervolgens zoeken ze een plekje waar de huid het dunst is en bijten ze zich vast met behulp van een van weerhaken voorziene snuit. Hierna kunnen ze overgaan tot het zuigen van bloed bij de gastheer. Na een aantal uren tot dagen laten ze zich weer vallen.
Een teek is slechts een speldenkop groot, plat en heeft een bruine tot zwarte kleur. Na een bloedmaaltijd kan de teek tot meer dan een cm groot worden en is ze bolrond. Een teek kan tot 10 keer zijn eigen lichaamsgewicht aan bloed opnemen. Vooral de vrouwtjes hebben de eiwitten uit het bloed nodig voor de ontwikkeling van een groot aantal eitjes. Een vrouwelijke teek kan tot enkele duizenden eitjes produceren.

Cyclus

Een teek kent verschillende levensstadia. De jonge teek die uit het ei komt is een 6-potige larve. Deze larve klampt zich vast aan een geschikte gastheer en zuigt zich vol bloed. Hierna volgt een eerste vervelling, waarna een 8-potige nimf ontstaat. Het vorige proces herhaalt zich en na de volgende vervelling ontstaat een volwassen teek die zich kan voortplanten. De volledige ontwikkeling kan verscheidene jaren duren. Ieder stadium heeft bloed nodig om verder te kunnen ontwikkelen. Sommige teken blijven hun ganse leven op eenzelfde gastheer, andere teken parasiteren in elk stadium een andere gastheer.

Voorkomen

Teken komen wereldwijd voor. In België kent men een 10-tal soorten. De meest voorkomende tekensoort bij ons is Ixodes ricinus. Rhipicephalus en Dermacentor zijn 2 tekensoorten die afkomstig zijn uit het Middellandse Zeegebied en via huisdieren in België zijn geïmporteerd.
Teken komen vooral voor in landelijke gebieden met veel struiken en bossen. Bij temperaturen boven 10°C zijn teken actief en de kans op tekenbeten is bijgevolg het grootst in de periode maart-oktober.

Hoe teken verwijderen?

Indien uw hond of kat een teek heeft opgelopen, wordt deze best zo snel mogelijk verwijderd. Dit kan best dmv. een speciaal tekenhaakje, beschikbaar op onze praktijk. Het wordt absoluut afgeraden de teek eerst te verdoven met alcohol, aangezien ze als reactie hierop (mogelijk besmet) speeksel kunnen inbrengen in het bloed van de gastheer. Het haakje dient zo dicht mogelijk tegen de huid te worden vastgezet onder de teek, zodat men zeker ook de kop meeheeft. Vervolgens draait men zachtjes aan de teek, waarna deze gemakkelijk kan worden losgetrokken. Na het verwijderen van de teek kan de huid eventueel worden ontsmet met isobetadine of alcohol.

Preventie

Er zijn verschillende middelen op de markt die onze huisdieren beschermen tegen teken.
Er bestaan pipetjes die in de nek dienen aangebracht te worden. Deze producten geven een maand bescherming tegen teken en zijn ook werkzaam tegen vlooien. De middelen zorgen ervoor dat de teken verlamd raken, waardoor ze zich niet kunnen vastzuigen. Soms zuigen ze zich toch nog vast, maar laten ze meestal snel los of sterven ze vrij snel.
Een andere optie zijn de tekenwerende sprays, die gedurende 4-6 weken bescherming bieden tegen vlooien en teken.
Er zijn ook halsbanden op de markt die zowel vlooien als teken afweren en die 7-8 maanden werkzaam zijn.
!!Men moet steeds opletten dat men géén tekenproducten van de hond toedient aan katten!! Deze bevatten stoffen die levensbedreigend kunnen zijn voor de kat!!

Bovenstaande producten zijn beschikbaar in de praktijk.

Door teken overdraagbare ziekten

Tijdens het bloedzuigen kan de teek een aantal ziekten doorgeven. Om besmetting te voorkomen dient men dus te vermijden dat de teek zich vastbijt. Indien de teek zich reeds heeft vastgezet, is het van groot belang deze zo snel mogelijk te verwijderen. Indien de teek binnen de 24u verwijderd wordt, is de kans op overdracht van infecties minimaal.
Hier volgen de belangrijkste door teken overgedragen ziekten:

* Babesiose

Deze aandoening wordt veroorzaakt door Babesia canis, een parasiet die de rode bloedcellen infecteert. In Europa zijn 2 tekensoorten bekend die deze parasiet kunnen overbrengen. Deze kwamen voorheen niet voor in onze streken, maar worden nu toch sporadisch opgemerkt door het wijzigende klimaat en door import vanuit Zuid-Europa. Deze ziekte wordt voornamelijk waargenomen bij huisdieren die mee op vakantie gingen in besmet gebied.
De symptomen van Babesiose zijn onder meer loomheid, koorts, geelzucht en bloed in de urine. Deze treden meestal 1 tot 2 weken na besmetting op. Zelden kan men ook afwijkend gedrag of verlamming zien indien schade wordt aangericht aan de bloedvaten in de hersenen. Dit is echter heel zeldzaam.
De diagnose bestaat uit het aantonen van de parasiet in de rode bloedcellen via microscopisch onderzoek.
Babesiose kent, mits een adequate en tijdige behandeling, meestal een goed herstel. Indien niet tijdig wordt ingegrepen, kan de ziekte leiden tot sterfte.

* Borreliose (Ziekte van Lyme)

De verwekker van Borreliose, bij de mens beter gekend als ziekte van Lyme, is de bacterie Borrelia burgdorferi. Deze bacterie wordt verspreid door Ixodes-teken. Uit onderzoek is gebleken dat 10-40% van de teken in België besmet is met Borrelia.
De incubatietijd bedraagt een aantal dagen tot weken. De symptomen die optreden bij de hond zijn lusteloosheid, koorts, verminderde tot geen eetlust, gewrichtsproblemen, neurologische verschijnselen, nierfalen en bloedarmoede. De kenmerkende rode plek rond de tekenbeet die bij de mens kan worden waargenomen, wordt bij honden zelden opgemerkt. Pups blijken heel gevoelig voor deze aandoening, alsook bepaalde rassen zoals de Berner Sennen. Bij de kat is Borreliose zeer zeldzaam.
De diagnose is moeilijk te stellen aangezien ook bij gezonde honden antistoffen tegen Borrelia kunnen worden aangetoond. De diagnose berust op klinisch onderzoek in combinatie met een aanvullend bloedonderzoek.
De behandeling bestaat uit een antibioticumtherapie, soms met aanvullende medicatie om de optredende symptomen te onderdrukken. De kans op herstel is zeer groot, hoewel soms chronische problemen kunnen optreden aangezien de bacterie soms moeilijk volledig te elimineren is.
Sinds kort is een vaccin tegen Borrelia op de markt. Een jaarlijkse vaccinatie zorgt voor opbouw van antilichamen tegen deze bacterie. Vaccinatie vindt best plaats bij het begin van de lente. Dit vaccin is beschikbaar in de praktijk na telefonisch contact.

* Ehrlichiose

De parasiet Ehrlichia is verantwoordelijk voor deze ziekte en leeft in de witte bloedcellen. Ehrlichia kan ook schade aanrichten aan de bloedvaten zelf. Overdracht gebeurt voornamelijk door de tekensoort Rhipicephalus sanguineus. Ehrlichiose komt dan ook vooral voor bij honden die mee op vakantie gingen in Zuid-Europa, Azië, Noord-Amerika of Afrika. Ook in onze streken is er echter kans op het oplopen van de infectie door overdracht via Ixodes-teken. Duitse Herders blijken heel gevoelig voor deze aandoening, bij de kat is ze dan weer heel zeldzaam.
Symptomen treden op na 5-21 dagen. In de acute fase ontstaan koorts, loomheid, gedaalde eetlust, anemie, braken en pijnlijke spieren. In een later stadium kunnen bloedingen, oogproblemen, gezwollen lymfeklieren en soms zelfs ademhalings- en hartproblemen optreden.
Ehrlichiose kan worden gediagnosticeerd aan de hand van een bloedonderzoek. Hierbij ziet men gestegen leverwaarden en een gedaald aantal witte bloedcellen en bloedplaatjes. Een definitieve diagnose wordt gesteld door het aantonen van antistoffen.
De behandeling bestaat uit een wekenlange antibioticumtherapie.