Pijn bij huisdieren:

Een groot misverstand is dat dieren geen of minder pijn zouden ervaren dan mensen. Ze kunnen niet zeggen dat ze pijn hebben, maar dat betekent absoluut niet dat ze geen pijn waarnemen!! Het is wel vaak moeilijk om pijn te herkennen bij dieren omdat ze het niet altijd duidelijk tonen. In de natuur is het immers nadelig om pijn te tonen en maakt het hen kwetsbaar. Kleine veranderingen in het gedrag kunnen soms al een aanwijzing zijn. Als eigenaar is het soms moeilijk te zien dat er iets mis is en wordt het daarom vaak (te) laat opgemerkt. Bij twijfel is het daarom steeds verstandig om contact op te nemen met de dierenarts. Zo kan de oorzaak van de pijn gezocht worden en kan een geschikte pijnbehandeling ingezet worden.

Wat is pijn?

Pijn ontstaat doordat ergens in het lichaam zenuwuitlopers geprikkeld worden. Deze prikkels worden via de zenuwbanen naar het ruggenmerg geleid en van daaruit naar de hersenen. In de hersenen wordt de prikkel vertaald naar "pijn". Normaal is een pijnwaarneming van korte duur en houdt ze op zodra de pijnprikkel verdwenen is: dit is fysiologisch. Pijn kan echter ook onderdeel zijn van een ziekteproces of beschadiging: de pijn wordt dan langduriger en dit noemen we pathologische pijn.

Kortstondige versus langdurige pijn

Kortstondige pijn ontstaat plots en is vrij makkelijk te herkennen. Het dier zal reageren door te janken, blaffen, piepen, zich weg te trekken of soms zelfs door agressie te vertonen. Soms gaan ze ook aan de pijnlijke plek likken of bijten. Dit is een reflex. Tijdelijke pijn kan bv. ook ontstaan door tandproblemen of na een operatie.
Langdurige pijn is lastiger te herkennen. Deze treedt geleidelijk op, waardoor het dier de tijd krijgt om eraan te wennen, zonder echt duidelijke symptomen te tonen zoals janken of piepen. Dit neemt niet weg dat het dier wel veel last ondervindt. Het zal het echter op andere manieren uiten (bv., rustiger zijn, meer liggen, stijver lopen,.). Langdurige pijn zien we vaak bij aandoeningen van het bewegingsapparaat (bv., artrose, heupdysplasie,.).
Een lichamelijk onderzoek door de dierenarts, eventueel aangevuld met bijkomende onderzoeken (RX, echo) kan duidelijk maken waar de pijn gelokaliseerd is. Een geschikte therapie kan dan opgestart worden.

Pijn bij de hond

Pijn bij de hond is vaak moeilijk te herkennen, ze kunnen in stilte lijden. Een hond heeft geen hogere pijngrens dan de mens, maar zal het alleen niet zo snel tonen en de uiting van pijn is anders. Het is echter niet omdat de hond het niet uitgilt, dat hij geen pijn ervaart. Het is aan de eigenaar om goed in te schatten of de hond lijdt.

Mogelijke symptomen die kunnen wijzen op pijn:
- piepen, janken
- continu blaffen
- grommen en eventueel bijten
- hijgen
- verhoogde hartslag en snelle ademhaling
- wijde pupillen
- trillen
- lusteloos of soms net heel onrustig zijn
- veranderingen in beweging: niet willen lopen, wankelen, niet enthousiast meer op wandeling, stijfheid, moeite met trappen lopen, niet in de auto willen springen,.
- zich afzonderen
- minder eetlust
- met een bolle rug staan en de kop laag houden

Belangrijk!

-Een hond die niet jankt, heeft geen pijn?? We horen dit vaak, maar het is absoluut niet juist!! Veel honden houden zich net stil als ze pijn hebben. Dit komt voort uit hun sterke overlevingsinstinct. In de natuur mogen ze geen zwakte tonen en mogen ze zo min mogelijk opvallen om geen aandacht van vijanden te trekken.

-Het rustiger worden van een hond wordt te vaak geweten aan "het ouder worden", terwijl er vaak een onderliggende oorzaak is. Zo hebben veel oudere honden last van gewrichtspijnen en zijn ze daardoor minder actief.

-Als een hond niet goed meeloopt op wandeling, is het niet altijd omdat hij niet wil, maar vaak omdat hij niet kan.

Pijn bij de kat

Wanneer een kat duidelijk pijn vertoont, ervaart ze echt héél erge pijn. Vaak zijn de signalen echter heel subtiel. Dus is het belangrijk om de kat goed te observeren en haar normale gedrag en routines te kennen. Dan worden veranderingen sneller opgemerkt.

Sommige lichamelijke veranderingen zijn makkelijk te zien bv., vermageren, slechte vacht, veel liggen,.

Gedragswijzigingen kunnen ook wijzen op pijn. Voorbeelden hiervan zijn: plots agressief worden, felle reactie bij aanraken op 1 bepaalde plaats, onzindelijkheid, veel slapen, niet meer spelen, meer of net minder miauwen, niet meer springen, zich niet meer wassen met een onverzorgde vacht tot gevolg,.

Katten met pijn trekken zich meestal terug of gaan meer slapen. Voornamelijk bij oudere katten wordt dit vaak geaccepteerd door de eigenaar en gewijd aan de leeftijd. Uit onderzoek blijkt echter dat 61% van de katten boven de 6 jaar aan artrose lijden en vanwege pijn minder bewegen. Ook een slecht gebit kan voor veel pijn zorgen en wordt ook vaak over het hoofd gezien.

Om bij de kat pijn te herkennen, moet op 3 zaken gelet worden:
1) Houding
Een kat met pijn maakt zich zo klein mogelijk: ze ligt met gekromde rug, de kop wordt laag gehouden en de staart wordt stijf rond het lichaam gehouden. De oren staan platter of meer zijwaarts. Soms lopen ze ook stijver.

2) Aanraking
Reageert de kat bij het aaien op 1 bepaalde plaats?

3) Gedrag
De kat gedraagt zich afstandelijker, heeft minder aandacht voor voeding en voor de omgeving, gromt of blaast meer.

Indien 1 of meer van deze voorbeelden opgemerkt worden, is een bezoekje aan de dierenarts zeker aan te raden.

Pijn bij het konijn

Konijnen zijn prooidieren en daarom verbergen ze pijn. Zolang ze in staat zijn om ogenschijnlijk normaal verder te leven, zullen ze dat ook doen, zonder enig teken van pijn te geven.
U kunt pijn of ziekte onder meer herkennen aan:

- stilzitten in een hoekje van het hok of zich verstoppen
- knarsetanden
- trillen
- snel ademen of zelfs hijgen
- slechte eetlust
- in een bolletje zitten met "starende" ogen
- geen productie van keutels meer
- bij erge pijn gillen

Wees dus waakzaam en neem onmiddellijk contact op met de dierenarts als u bovenstaande zaken opmerkt.

Pijnbestrijding

Tegenwoordig zijn er steeds meer én betere mogelijkheden om ook bij dieren pijn te behandelen.

Een eerste stap is het aanpakken van de oorzaak. Wanneer de oorzaak weggenomen of behandeld wordt, zal ook de pijn verdwijnen.

Er zijn jammer genoeg ook situaties waar bij de oorzaak van de pijn niet kan weggenomen worden, zoals bv. bij artrose. Dan moeten we er voor zorgen dat het dier geholpen wordt om zo pijnloos mogelijk door het leven te gaan. Dit kan vaak al door kleine aanpassingen in de omgeving van het dier (bv., een opstapje voor de vensterbank zetten zodat de kat minder hoog moet springen, een loopplankje voorzien voor de hond om in en uit de auto te stappen,.).

Naast deze maatregelen bestaat ook de mogelijkheid om pijnstillers te geven. Er zijn verschillende soorten pijnmedicatie, zowel voor kortstondige als voor langdurige pijn. De keuze wordt door de dierenarts gemaakt op basis van de oorzaak van de pijn, het type pijn, medische voorgeschiedenis van het dier, mogelijke bijwerkingen,.

Belangrijk!

Geef NOOIT pijnstillers voor mensen aan uw dier!!!! Sommige zijn zelfs dodelijk voor dieren. Zo kan een kat geen paracetamol (Dafalgan) verwerken en kan ze al overlijden van 1 tablet.

Wij hopen dat jullie met deze tips pijn bij jullie huisdieren makkelijker kunnen herkennen zodat deze snel kan verholpen worden!