Hartziekten bij hond en kat:
Inleiding
Het hart van uw huisdier is een spier die onderverdeeld is in vier ruimten: twee voorkamers (atria) en twee kamers (ventrikels).De pompwerking van het hart berust op het vermogen van de voorkamers en de kamers om samen te trekken en weer te ontspannen. Een samentrekking is te vergelijken met het knijpen in een tube: als een voorkamer of kamer samentrekt, wordt deze kleiner, waardoor het bloed uit het hart wordt gestuwd. In het hart verloopt het samentrekken en het weer ontspannen van de voorkamers en de kamers in een bepaalde volgorde, snel na elkaar. Als het hart ontspant, vult het zich weer met bloed.
Het hart kan bij de geboorte al defecten vertonen. Ook kunnen honden op latere leeftijd problemen krijgen met het hart. De meest voorkomende hartproblemen bij de hond worden veroorzaakt door de hartkleppen (klepinsuffiëntie) of de hartspier zelf (gedilateerde cardiomyopathie). Hartfalen bij honden is voor 80% te wijten aan dilaterende cardiomyopathie en degeneratieve klepinsufficiëntie.
Als bij uw huisdier de diagnose van hartfalen is gesteld, hoeft u niet ontmoedigd te raken. Met uw goede zorgen en de geschikte medicatie van uw dierenarts is er vooruitzicht op een goed en lang leven voor uw hond. Als u de aandoening van uw hond begrijpt, kunt u uw huisdier beter helpen.
Klepinsufficiëntie
Klepinsufficiëntie is de meest voorkomende vorm van hartziekte bij honden. Het komt over het algemeen vaker voor bij kleine tot middelgrote rassen dan bij grote. Er lijkt ook sprake te zijn van een genetische aanleg voor het ontstaan van deze hartziekte. Rassen die gevoeliger zijn, zijn o.a. Cavalier King Charles Spaniëls, Poedels, Schnauzers, Chihuahua´s, Foxterriers en Boston Terriers. De ziekte komt vaker voor bij reuen dan bij teven. Het zijn meestal oudere honden die aan deze ziekte lijden, maar sommige honden zijn nog vrij jong als de ziekte begint.Klepinsufficiëntie is een ziekte die het oppervlak van de hartkleppen aantast. Het wordt ook wel chronische mitralisklepinsufficiëntie genoemd. De kleppen zijn normaal gesproken glad en sluiten hermetisch af. Bij een klepinsufficiëntie raken de randen verdikt, knobbelig en vervormd. De klep sluit niet meer goed af en als de kamer het bloed wegpompt, stroomt een deel ervan terug in de voorkamer. Dit terugstromen veroorzaakt een specifiek geluid dat uw dierenarts kan horen met een stethoscoop. Dit geluid wordt een ruis genoemd. Omdat de hartkleppen lekken, raakt de bloedcirculatie verstoord. Het lichaam van uw hond kan zich hieraan aanpassen. Sommige honden redden het zelfs vele jaren met een ruis. Maar op een gegeven moment wordt de ziekte te erg en kan de hond ziek worden en tekenen van hartfalen vertonen.
Gedilateerde cardiomyopathie
Gedilateerde cardiomyopathie is een ziekte van de hartspier die vaker voorkomt bij middelgrote tot grote rassen. Sommige rassen zijn vatbaarder voor de ziekte dan andere, zoals Dobbermans, Cocker en Springer Spaniëls, Boxers, Ierse setters, Duitse herders, Deense doggen, Sint Bernards en Ierse wolfshonden. De ziekte komt het meest voor bij reuen van middelbare leeftijd.Bij gedilateerde cardiomyopathie kan het hart niet goed meer pompen. De samentrekkingen van het hart zijn zwak en het bloed wordt minder efficiënt aan het lichaam geleverd als voorheen. Daarbij komt dat het hart uitrekt en vergroot.
Omdat het hart niet goed meer kan pompen, raakt ook de bloedcirculatie verstoord. Hierdoor treden hartritmestoornissen op en kan de hond een hartstilstand krijgen.
Een hartworminfectie
In gebieden waar hartworm voorkomt (bijv. Zuid-Europa), kan hartfalen worden veroorzaakt door een hartworminfectie. Deze infectie kan voorkomen worden met behulp van specifieke ontwormingen. Vraag raad aan uw dierenarts indien U met uw huisdier naar het buitenland gaat.Symptomen van hartziekten
De verschijnselen van hartziekten kunnen in het begin heel gering zijn en daarom moeilijk te herkennen. Naarmate de aandoening voortschrijdt, kunnen de symptomen echter ernstiger worden. Deze verschijnselen treden op omdat vocht zich ophoopt of omdat de vitale organen niet worden voorzien van bloed, en dus zuurstof, die ze nodig hebben.Gedilateerde cardiomyopathie wordt over het algemeen vrij snel erger.
De volgende symptomen kunnen wijzen op een hartaandoening bij uw huisdier:
* Lusteloosheid / depressie
* Gewichtsverlies door een slechte eetlust
* Zware ademhaling
* Hoesten
* Zwakte/minder uithoudingsvermogen
* Flauwvallen
* Opgezette buik (ascites)
Als uw huisdier één van deze symptomen vertoont of bij twijfel, raadpleeg uw dierenarts.
Bij patiënten met hartfalen is het hart niet langer in staat een goede doorbloeding van de weefsels te handhaven. Om dit te compenseren wordt de hartslag verhoogd en water en zout (natrium) vastgehouden. Op korte termijn zorgen deze veranderingen ervoor dat de bloedstroom naar de weefsels gehandhaafd blijft. Het langetermijneffect is echter een verhoogde belasting van het hart en een verslechtering van de hartfunctie. Het meest voorkomende gevolg van hartfalen is dat het lichaam vocht gaat vasthouden, wat leidt tot de ontwikkeling van zogenaamd ‘congestief hartfalen'. Vocht dat in de borstkas wordt vastgehouden kan ervoor zorgen dat uw huisdier gaat hoesten en/of moeilijkheden heeft met ademhalen. Vocht dat in de buikholte wordt vastgehouden kan leiden tot opzetting van de buik.
Diagnose van hartaandoeningen
Regelmatige bezoeken aan de dierenarts zijn erg belangrijk voor het vroeg opsporen van een hartziekte en voor de controle van een hond met hartziekte. Een grondig lichamelijk onderzoek levert aanwijzingen op voor hartproblemen. Door met een stethoscoop naar het hart van uw hond te luisteren kan de dierenarts vaststellen of er sprake is van een ruis en kan de hartslag en het hartritme ook worden beoordeeld. Er zijn verschillende mogelijkheden om hartaandoeningen aan te tonen.
Enkele onderzoeken die uw dierenarts kan uitvoeren zijn:
• Bloed- en urine-onderzoek
• Radiologie (röntgenfoto)
• Echo (ultrasoon onderzoek)
• Bloeddrukmeting
• Elektrocardiografie (ECG: een “hartfilmpje”)
Röntgenfoto's zullen vocht op de longen en een mogelijke vergroting van het hart aan het licht brengen.
Met een elektrocardiogram (ECG) kan de elektrische activiteit van het hart geregistreerd worden en dit kan gebruikt worden om hartritmestoornissen te diagnosticeren.
Tenslotte kan een echografie gebruikt worden om het hart te beoordelen terwijl het werkzaam is. De wanden, voorkamers, kamers, kleppen en bloedvaten van het hart kunnen nauwkeurig driedimensionaal worden bekeken. Hoewel echografie de meest nauwkeurige methode is om hartziekte te diagnosticeren, is het bij duidelijke gevallen van hartziekte niet altijd nodig. Na de diagnose schrijft uw dierenarts medicatie voor die erop gericht is om het leven van uw hond te verlengen. Heeft uw hond overgewicht, dan dient hij af te vallen. Een zoutarm dieet zorgt er tevens voor dat er geen vocht meer in de borst- of buikholte komt.
Hoe kan ik helpen bij het herstel van mijn huisdier?
• Respecteer de voorgeschreven voeding en de hoeveelheid. Overgewicht heeft immers nadelige gevolgen voor de conditie van hartpatiënten. Probeer het ideale gewicht van uw huisdier na te streven of te behouden.• Geef uw huisdier geen tafelresten of traktaties, deze bevatten over het algemeen teveel zout.
• Zorg ervoor dat uw huisdier steeds genoeg schoon water te drinken heeft.
• Als uw dierenarts medicijnen voorschrijft, volg nauwkeurig de instructies op, ook als de symptomen verdwenen lijken te zijn.
• Creëer een rustige omgeving voor uw huisdier.
• Houd er rekening mee dat uw huisdier minder inspanning aankan.
Dieetadvies
• Verlaagd natriumgehalte dat de ophoping van vocht tegengaat.• Verhoogd gehalte aan omega-3 vetzuren, om gewichtsverlies en een verhoogde bloeddruk tegen te gaan.
• Hartfunctie ondersteunen door voldoende L-carnitine en taurine
• Het verlies van wateroplosbare vitaminen aanvullen, dat wordt veroorzaakt door het gebruik van diuretica.
• Verlaagd fosfor- en eiwitgehalte, met eiwitten van hoge kwaliteit, om vermindering van nierfunctie tegen te gaan.
• Goede smakelijkheid om gewichtsverlies te voorkomen en gebrek aan eetlust te doorbreken.
Dergelijke diëten mogen uitsluitend via de dierenarts verkocht worden, omdat het diëten zijn waar een medisch (onder andere urine- en/ of bloed-) onderzoek aan vooraf gaat en verdere medische begeleiding bij nodig is. Dierenspeciaalzaken verkopen soms voedingen die volgens hen aan de eisen van een diergeneeskundig dieet voldoen. Alle diëten die onder die noemer door dierenspeciaalzaken verkocht zijn, blijken bij narekenen echter niet aan de eisen te voldoen en veroorzaken dan ook het terugkeren van de klachten.
Hypertrofische Cardiomyopathie (HCM) bij de kat
Inleiding
Hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is de meest voorkomende hartziekte bij de kat. HCM is een spierziekte (myopathie) van het hart (cardio) die gekenmerkt wordt door een sterke verdikking (hypertrofie) van de spierwand van de linker en de rechter kamer. HCM heeft een genetische basis, maar komt pas op latere leeftijd tot uiting. Een kat wordt dus geboren met een genetische aanleg voor HCM, maar in welke mate de kat HCM ontwikkelt is van vele andere factoren afhankelijk.HCM is een erfelijke ziekte en komt even vaak voor bij katers als bij poezen. Dierenartsen hebben de indruk dat de ziekte steeds vaker voorkomt, namelijk in 5-10% van alle katten.
Welke gevolgen heeft HCM in het hart?
De spierwand van de linker kamer (het belangrijkste pompgedeelte van het hart) is gemiddeld 4 mm dik. Deze spierwanddikte kan bij katten met HCM wel toenemen tot 8-10 mm! De verdikking van de wand gaat ten koste van de ruimte in het hart. Er is daardoor minder ruimte voor het bloed binnen het hart en per hartslag kan er minder bloed worden weggepompt. Bovendien is een dikke hartspierwand erg stug. Het vullen van de kamers vanuit de voorkamers zal door de stugheid en het verlies aan ruimte steeds moeizamer verlopen. De voorkamers kunnen het bloed minder goed kwijt en zo zal de druk hier stijgen. Deze zullen daardoor uitrekken. Op een gegeven moment is de grootte en de druk binnen de voorkamers zodanig dat de daarop aangesloten bloedvaten (de longader en de onderste holle ader naar de buik) ook uitrekken. Uiteindelijk kan er vocht ophopen in longen, borstkas en/of buik. Naast problemen met de vulling van het hart, is er soms ook sprake van problemen met het ledigen van het hart. Door de vormveranderingen in het hart kan de uitgang naar de aorta (of de longslagader) soms vernauwen, waardoor de uitstroom van bloed belemmerd wordt (obstructieve vorm van HCM). Bovendien kan de klep tussen linker voorkamer en kamer opengetrokken worden en gaan lekken.Symptomen
Als er sprake is van een geringe verdikking van de hartspier, dan zal dit nauwelijks gevolgen hebben voor de kat in rust. In situaties waarbij veel bloed rondgepompt moet worden (inspanning, stress), komt de kat in de problemen omdat het hart niet aan de vraag van het lichaam kan voldoen. In een sterk verdikte hartspier en in een uitgerekte wand van de hartspier kan abnormale geleiding van de stroom, die het hartritme bepaalt, plaatsvinden. Hartritmestoornissen kunnen leiden tot sloomheid of zelfs plotse dood. Bloed dat langzaam stroomt in een sterk uitgerekte voorkamer kan klonteren en bloedstolsels vormen. Zo'n stolsel dat in het hart ontstaat, kan uit het hart worden gepompt en vastlopen in de bloedvaten naar de achterpoten, waardoor acute verlammingsverschijnselen optreden. Is er in een later stadium sprake van uittreden van vocht in longen, borstkas of buik, dan valt op dat de kat erg benauwd, sloom en ziek is.Diagnose
De eerste verschijnselen van HCM uiten zich meestal in het 2e tot 6e levensjaar. Eerder of later kan ook. Katten weten zich in eerste instantie meestal goed aan een minder goed functionerend hart aan te passen door zich rustig te houden, meer te slapen en stress te vermijden. Het is voor een eigenaar bijna onmogelijk om deze fase van HCM te herkennen. Deze fase noemen we asymptomatisch of occult. De observatie van een hartruis of een hartritmestoornis tijdens een bezoek aan de dierenarts kan een eerste aanwijzing zijn voor de aanwezigheid van HCM. In een later stadium valt soms op te merken dat de kat sloom wordt, zich slecht verzorgt, snel en moeizaam ademt, een slechte eetlust heeft en vermagert. De kat ondervindt duidelijk nadelige gevolgen van de hartziekte en daarom spreken we van hartfalen. Acute verlamming van de achterpoten of plotse dood is in enkele gevallen de eerste aanwijzing dat er sprake was van HCM.
