Dementie bij hond en kat
Net als mensen kunnen dieren bij het ouder worden last krijgen van geestelijke achteruitgang. Vaak is dit een geleidelijk proces: het start met milde gedragsveranderingen en deze worden in de loop der tijd steeds erger. Bij de mens spreekt men van dementie, bij dieren is de officiële term het "Cognitief Disfunctie Syndroom" (CDS). De hond staat model voor onderzoek naar dementie bij de mens, omdat de afwijkingen zo sterk gelijkend zijn. In deze infobrief gaan we wat dieper in op wat dementie bij onze huisdieren inhoudt.Inleiding
Dementie bij huisdieren betreft een aandoening waar bij de "persoonlijkheid" van uw hond of kat verandert. Het gaat om een verouderingsproces waarbij schade optreedt in de hersenen. 30% van de katten tussen 11 en 14 jaar ontwikkelt gedragsproblemen en dit loopt op tot 50% bij katten ouder dan 15 jaar. Bij honden kunnen reeds verschijnselen van dementie optreden vanaf 7 jaar. 50% van de honden ouder dan 11 jaar vertoont gedragswijzigingen als gevolg van dementie.Oorzaken
De exacte oorzaak is nog onbekend. Een verminderde bloedtoevoer naar de hersenen, met als gevolg een zuurstoftekort, zal waarschijnlijk een rol spelen. Ook vrije radicalen zullen een oorzaak zijn. Een teveel aan vrije radicalen zorgt voor veranderingen in de eiwitten van de zenuwcellen. Hierdoor gaan ze afsterven. Bij het ouder worden is er eveneens een verminderde productie van neurotransmitters (stoffen die een rol spelen bij het doorgeven van signalen via de zenuwen). Ook een tekort aan vitamine A, C en E zal mogelijk een rol spelen in het ontwikkelen van CDS. Bij de mens is uit onderzoek gebleken dat urineweginfecties met de bacterie E. coli, met de vorming van toxines, ook een invloed heeft op het ontstaan van dementie. Bij de hond en de kat lijkt dit eveneens een mogelijke rol te spelen.Symptomen
De waargenomen symptomen kunnen sterk variëren en lijken vaak heel erg op de afwijkingen die bij de mens worden gezien. De gedragsveranderingen vallen bij honden meestal meer op dan bij katten. De eerste symptomen zijn vaak mild: het dier wordt slomer, is meer teruggetrokken of wil minder spelen. Na verloop van tijd verergeren de klachten.De voornaamste veranderingen zijn:
-Desoriëntatie:
dwalen door het huis, niet meer weten waar ze zich bevinden, het eigen huis niet meer herkennen, in een hoekje van de kamer blijven zitten, aan de scharnierkant van de deur zitten wachten tot deze opengaat, jagen naar dingen die er niet zijn,.-Geheugenverlies en een afgenomen leervermogen:
vergeten van commando's, moeilijker om iets nieuws aan te leren.-Verstoord dag/nachtritme:
's nachts rondlopen en actief zijn en overdag slapen, katten kunnen soms midden in de nacht klaaglijk zitten miauwen.-Veranderd gedrag:
een toegenomen óf net afgenomen interesse in sociaal contact, minder enthousiast begroeten van de eigenaar, . Vaak wordt ook een toename van angst, onrust en paniek en/of agressie gezien. We zien dan meer blaffen/miauwen, verlatingsangst, paniekreacties,. Sommige dieren maken ook een depressieve indruk en zijn slomer.-Onzindelijk worden:
honden kunnen hun hele zindelijkheidstraining vergeten en katten weten soms niet meer waar hun kattenbak staat of hoe ze buiten moeten komen. Sommige dieren zijn enkel onzindelijk bij afwezigheid van de eigenaar, dit ten gevolge van verlatingsangst.-Zich minder of meer wassen:
sommige dieren stoppen met zich te wassen, anderen zullen zich net overdreven veel gaan likken.-Slechtere eetlust:
soms zien we een afname van de eetlust.Diagnose
De symptomen bij CDS variëren sterk, wat het lastig maakt om de diagnose te stellen. Een definitieve diagnose kan enkel gesteld worden door microscopisch onderzoek van hersenweefsel. Aangezien dit onmogelijk is bij een levend dier, berust de diagnose op het uitsluiten van andere ouderdomsziekten die gelijkaardige symptomen kunnen geven.Zo kan onzindelijkheid bij oudere dieren te wijten zijn aan een verlies van controle over de kringspier van de blaas, met urineverlies tot gevolg. Deze aandoening is met medicatie te verhelpen.
Een dier dat doof of blind wordt, zal hierdoor ook onzeker en gedesoriënteerd zijn.
Agressief gedrag bij een ouder dier kan ook veroorzaakt worden door pijn. Hier kan pijnstillende medicatie soelaas bieden.
Een hartafwijking zorg ervoor dat uw hond of kat ook minder speels en enthousiast is dan voorheen.
Het is dus héél belangrijk uw dier eerst grondig te laten onderzoeken. Zoals hierboven aangetoond kunnen pijn of ziekte immers ook gedragswijzigingen geven. Als andere ziekten zijn uitgesloten, kunnen we tot de waarschijnlijkheidsdiagnose van dementie komen.
Uw dier moet dus eerst grondig lichamelijk onderzocht worden. Ook een bloed- en urineonderzoek zijn nuttig om afwijkingen van de schildklier, lever en nieren als oorzaak van de klachten uit te sluiten.
Behandeling
CDS is een progressieve ziekte, wat wil zeggen dat ze in de loop van de tijd zal verergeren. Er bestaat geen genezende therapie, men kan enkel de mentale achteruitgang vertragen.Belangrijk hiervoor zijn:
-Regelmaat:
op vaste tijdstippen wandelen en eten, veranderingen in de omgeving vermijden (bv., geen meubels of spullen van het dier verplaatsen). Dit laatste is vooral heel belangrijk bij katten. Deze aanpassingen vormen een houvast voor het verwarde dier.-Nooit straffen:
dit werkt enkel stressverhogend en wekt nog meer angst op. Vaak weet het dementerende dier ook niet meer wat het fout gedaan heeft. Beloon wel uitvoerig als iets goed gaat.-Actief houden:
dit is goed voor de conditie, bloedsomloop en stimuleert de hersenen. Ga dus regelmatig wandelen, zorg voor speeltjes,.-"Hersengymnastiek":
nieuwe commando's aanleren, kleine oefeningen doen,.-Stress mijden:
dit kan bv., door feromonenproducten: deze werken kalmerend en brengen rust in de verwarrende situatie. Deze producten zijn onder verschillende vormen beschikbaar bij ons in de praktijk.-Dag/nachtritme:
zorg tijdens de dag dat uw huisdier zoveel mogelijk wordt blootgesteld aan daglicht en vermijd kunstlicht gedurende de nacht. Spelen of wandelen vlak voor het slapengaan kan bijdragen aan een betere nachtrust.-Voeding en voedingssupplementen:
er bestaat speciale voeding met bestanddelen die hersenveroudering en ouderdomsgerelateerde gedragsveranderingen tegengaan. Ook supplementen zoals anti-oxidanten, omega-3-vetzuren, vitaminen en bepaalde aminozuren hebben een positief effect op dementie en remmen de vorming van vrije radicalen en maken deze onschadelijk.-Medicatie:
specifieke medicatie tegen dementie is er niet, maar wel geneesmiddelen die de doorbloeding in de hersenen bevorderen.Prognose
CDS is niet te genezen, we kunnen de ziekte enkel vertragen. Met tijdige medicatie kunnen de klachten worden verbeterd en kan het ziekteproces worden vertraagd. Daarom is het belangrijk om vroegtijdig de hulp in te schakelen van een dierenarts. Uiteraard blijft het welzijn van het dier prioritair. Bepaal in overleg met uw dierenarts wanneer behandeling nog zinvol is en voel u ook niet schuldig indien u op een gegeven moment de moeilijke beslissing moet nemen dat het beter is het dier te laten inslapen.Met een combinatie van goede zorg, geduld en begrip is het mogelijk om de kwaliteit van het leven van uw dier te verbeteren zodat u samen nog van vele mooie momenten kan genieten.